In de periode na het overlijden ( maanden hebben we het dan over) voelde ik me heel wisselend. Omdat ik eigenlijk heel weinig van mezelf begreep, en soms heel ver ging in mijn wanhoop. Ging ik net als bij de diagnose in 2004, op zoek op internet naar verhalen of informatie over rouwverwerking. Want was het wel normaal wat ik deed? Dan kom je allerlei sites tegen en spreken ze over fases.
Fase één: Ontkenning: Inderdaad, ik denk dat je serieus kan spreken van ontkenning. Ik had steeds het gevoel dat het niet definitief is. Dat Erwin nog wel terug kwam. Misschien niet echt fysiek, maar gewoon dat hij om me heen was. Ik vond het heel prettig om alleen thuis te zijn. In ons huis, eindeloos foto’s en films van hem, ons en ons gezin te bekijken echt dagen heb ik dat gedaan. Onze muziek eindeloos te draaien, keer op keer, op keer. De cd Metallica, Mexico City is gewoon echt kapot. Ik waande me terug in de tijd. Want na het overlijden is het altijd zo dat ik aan de gezonde Erwin voor me zie. Het rare is dat juist het feit dat ik hem weer als gezond/zichzelf zag. Me eigenlijk een heel blij gevoel gaf. Het ging zelfs zo ver dat ik er alleen voor hem mooi ( voor zover dat mogelijk is) en verzorgd uit wilde zien. Want stel als hij naar me keek, moest hij nog steeds trots op me zijn. Ik hield mezelf voor dat er zo best mee te leven viel, weduwe zijn.
Ik heb in mijn andere blog verteld dat ik een droom had waarin Erwin bij mij langs kwam. Die droom was voor mij heel realistisch. En ik ben er nog steeds van overtuigd dat hij echt bij mij langs is geweest. Maar dat dit ook het definitieve afscheid was. Voor wie het nog niet gelezen heeft. Dit gebeurde enkele weken na het overlijden.
Droom.
Een paar dagen daarna sliep ik onrustig, ik was steeds wakker en dacht aan Erwin. Ik miste hem heel erg, en zag steeds heel duidelijk zijn gezicht voor me. Uiteindelijk viel ik weer in slaap. Ik had een droom, een droom in het heden. Erwin was overleden
In mijn droom hoorde ik zachtjes gesnurk en ging rechtop zitten. Ik zag dat er nog een bed in mijn slaapkamer stond en daar lag Erwin op de manier zoals hij altijd lag als hij sliep. ‘Hé, ben je eindelijk wakker’ zei hij. Ik huilde en zei: ‘schat ik kan je zien’. Ik kroop bij hem in bed dicht tegen hem aan, en kon hem voelen. Hij deed zijn armen strak om heen en kuste me in mijn hals. Ik zag dat zijn haar weer aan het groeien was ( mooi rood en dik). Hij was weer gezond en had weer zijn normale postuur, maar ook geestelijk was hij gewoon weer Erwin. Ik kuste hem overal en moest vreselijk huilen. Ik vroeg, “maar Erwin je bent toch dood?’ ’Ja ’zei hij ‘ik ben dood, maar ik wil je laten weten dat ik bij je ben, altijd en dat het goed is zo’. We hadden een gesprek zoals we dat vroeger hadden. ’Erwin sorry dat ik soms zo boos ben geweest, ik weet nu dat ook ik mezelf niet meer was ’zei ik. ‘Het geeft niet mop, ik begrijp het allemaal, je hebt het zo goed gedaan, ik ben zo trots op je hoe je alles gedaan hebt al die jaren en dat jij mijn vrouw bent’. ‘Ik hou zielsveel van je’. Ik wilde hem niet meer loslaten. We vielen dicht tegen elkaar aan in slaap, wat voelde ik me gelukkig en wat was het weer vertrouwd, toen ik wakker werd was hij weg.
Nadat ik echt wakker werd voelde ik me de hele dag heel vreemd, het was zo realistisch geweest. Ik voelde me gelukkig. Voor mij was hij echt bij me geweest en hadden we echt een afsluitend gesprek gehad. Vooral dat hij in de droom gezond was deed me zo goed. Want het was in mijn beleving zo dat dát zo was. Hij was weer gezond..
fase twee; Boosheid.
Inderdaad dat herken ik ook, om eerlijk te zijn nog steeds. Waarom? In godsnaam, hij…Ik blijf het onaanvaardbaar vinden. Wat heeft hij de mensheid misdaan? Echt, dat soort vragen spoken er steeds door je hoofd. Maar natuurlijk vraagt iedereen die een dierbare verliest op een veel te jonge leeftijd zich dit af. Maar in de periode dat je aan het rouwen bent betrek je nu eenmaal alles op je eigen situatie.
Hoe kan het eigenlijk dat het leven überhaupt gewoon doorgaat? Dat mensen gewoon weer blij zijn om ons heen, dat soort gedachtes speelde er regelmatig door mijn hoofd. Regelmatig voel ik ook jaloezie, jaloezie op mensen voornamelijk stellen die elkaar nog wel hebben. Totaal ten onrechte natuurlijk. Maar die gevoelens zijn realiteit.
Ik heb zelfs wel eens zo negatief gedacht dat het door mij kwam. Dat ik hem niet waard was, en daarom….Op een geven moment voelde ik hem niet meer om me heen.
Ik droom nog heel vaak van Erwin, maar niet meer zoals op de manier van toen. Soms droom ik dat hij mij niet meer wil, ( ik heb het dan al over de periode dat hij ziek was) Ik ben er voor mezelf van overtuigd dat dit komt, omdat ik dingen/situaties niet verwerkt heb. En misschien ook wel nooit verwerken kan. Ik ben na zo’n droom nog steeds nu anderhalf jaar later een dag helemaal van slag/ intens verdrietig. Ik voel me alsof het in de tegenwoordige tijd is.
Echt ik werd er helemaal wanhopig van. Hierdoor belande ik langzaamaan in wat genoemd wordt de:
Derde Fase: Marchanderen. ( Als ik maar genoeg…dan komt hij wel). Dat hij niet meer lijfelijk terug zou komen besef ik wel, maar al was het maar in de vorm van een droom of gevoel of een licht dat spontaan aangaat. Of desnoods een koude wind door de kamer. Iets, in ieder geval.
Elke ochtend als ik beneden kom gaat zijn kaars aan ( nog steeds) en zeg ik goedemorgen tegen zijn foto, die bijna op ware grote in de kamer hangt. Al sinds 2012 toen Erwin geopereerd werd. Op die foto kijkt hij me lachend aan. Ik praat ook tegen hem.
Soms zijn er dagen dat ik het druk heb en niet de hele dag aan hem denk. In het begin schrok ik dan en voelde me schuldig. Want ik had al een uur niet aan hem gedacht. Of soms als ik iets leuks had gedaan, dacht ik: hoe kan het, dat zelfs ik weer kan genieten van bepaalde dingen in het leven. En dat terwijl hij er niet meer is.
Maar besef steeds meer. Het heeft geen zin. Dood is weg, voor altijd. Dood is nooit meer.
Vierde fase: Verdriet en depressie.
Depressie herken ik niet. Tenminste niet zoals het hier bedoeld wordt. Iedereen voelt zich wel eens een dag depressief. En ook ik heb dat maar ik kan niet spreken van een depressie. Verdriet daarin tegen pffff. Dat is er en lijkt steeds meer te worden. Tijdens de hele ziekte periode voelde ik me een robot, een zombie. Bijna zonder emoties. Het is echt zo dat je gewend raakt aan de heftige situaties die er tijdens zo’n ziekte proces gebeuren. O, ja we gingen weer naar het ziekenhuis, O, hij had weer een hij had weer een heftige aanval. Of ja, hij was weer verschrikkelijk in de war. Ik kan nog wel doorgaan met een hele lijst op te noemen. Wat ik wil aangeven is dat ik, en ik niet alleen ook mijn kinderen gewoon alleen handelde en het voor ons allemaal ‘normaal’ was geworden. Maar natuurlijk was het niet normaal.
Nu anderhalf jaar later, passeren regelmatig specifieke gebeurtenissen de revue in mijn gedachten. Zie ik de beelden voor me, elk detail en nu kan ik er pas om huilen. Nu pas bedenk ik hoe verschrikkelijk erg het was, alles wat hij heeft moeten ondergaan. Nu pas nu ik de rust heb om het te verwerken..dus ja, verdriet is er.
Uiteindelijk is er dan fase vijf: Aanvaarding wordt er gezegd. Dat ik verder moet met mijn leven is een feit. Ten eerste heb ik nog twee kinderen en kleinkinderen. Zij, in combinatie met mijn dieren, mijn naaste familie en dierbare vrienden, maakt dat ik het leven nog steeds de moeite waard vind. Al zijn er zeker momenten geweest dat ik heb gedacht’ dat ik nog zo lang moet, zonder hem”.
Maar aanvaarding of dat het slijt? Nee, daar kan ik niet van spreken. Mijn zus sprak het laatst zo mooi uit. ‘Je leert leven met de rouw’. En dat is een hele mooie omschrijving.
Wordt vervolgt.
En dan...ben je weduwe. 